ارزیابی اولیه ایده استارتاپ؛ ویژگی (Feature)، محصول (Product) یا یک شرکت بزرگ؟

در دنیای پر جنب و جوش امروزِ استارتاپ‌ها، پدیده‌ی شکست به امری بدیهی تبدیل شده است. گویی کسانی که وارد این اکوسیستم می‌شوند، شکست را به عنوان امری که هر لحظه ممکن است گریبان آن‌ها را بگیرد، پذیرفته‌اند. در این میان گاهی لازم است متخصصان و کسانی که دستی در آتش دارند و خود را منجی استارتاپ‌ها خطاب می‌کنند، کمی عمیق‌تر و با نگرشی گشوده‌تر به بررسی استارتاپ‌ها و آینده ممکن یا ناممکن آن‌ها بنگرند و در همان مراحل آغازین ایده‌پردازی و یا ارائه کمینه محصول پذیرفتنی (MVP)، راه‌گشای کارآفرینان جوان باشند.

در این باره توجه به سه موضوع در بررسی اولیه‌ی یک استارتاپ حائز اهمیت است. شاید اولین سوالی که متخصصان حاضر در شتاب‌دهنده‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر(VCs) بایستی از خود و از کارآفرینی که با ایده‌ای ناب (از منظر خود)، نزد شما آمده است پرسید، این است که آن‌چه آن‌ها قصد ارائه‌ی آن را دارند یک ویژگی جدید (new feature)، یک محصول جدید (new product) و یا چیزی است که در آینده‌ای نزدیک توان تبدیل شدن به یک کمپانی بزرگ را دارد؟

به عبارت دیگر یک ایده می‌تواند حتی به صورت خلاقانه روی یک محصول سوار شود ولی نمی‌تواند به خودی خود به یک شرکت تبدیل شود. اگر به دور و بر خود نگاه کنیم از این ایده‌ها بسیار می‌بینیم. فراتر از آن یک محصول خلاقانه هم الزامی برای تبدیل شدن به یک شرکت را ایجاد نمی‌کند.

اگر دقیق این موضوع را بررسی کنیم، متوجه می‌شویم تعداد زیادی از استارتاپ‌هایی که در زمره‌ی استارتاپ‌های شکست‌خورده قرار می‌گیرند، تنها یک ویژگی جدید بوده‌اند که بر محصولی که از قبل پدید آمده است، سوار می‌شوند.  توجه و تشخیص این‌که این ویژگی تا چه اندازه توان رشد دارد  از اهمیت بالایی برخوردار است.

البته تشخیص ویژگی یا محصول بودن یک ایده و روند تبدیل آن به یک شرکت توسط افراد خبره و متخصص صورت می‌گیرد. به طور مثال، ارتباط پیامکی (messaging)، هم می‌تواند یک ویژگی باشد؛ مثل آنچه در خیلی از اپلیکشن‌ها و پلتفرم‌ها وجود دارد و صرفاً برای بهبود ارائه خدمات است و هم می‌تواند پتانسیل تبدیل شدن به یک کمپانی بزرگ را داشته باشد، مثل توئیتر. این تمایز در مفهوم‌پردازی و رویکرد به یک ایده نمایان می‌شود.

مثال؛ استارتاپ شکست خورده «رسید»

اخیراً استارتاپ «رسید» که از سوی «کافه بازار» تامین سرمایه شده است، با تمام تلاش‌ها و مشکلاتی که پشت سر گذاشت، به فعالیت خود پایان داد و از صحنه رقابت حذف شد. ایده اصلی این استارتاپ بدین صورت بود که اگر طرف مقابل اپلیکیشن رسید را نداشته باشد و شما شماره موبایل او را به عنوان پذیرنده انتخاب کنید می‌توانید برای اون انتقال وجه انجام دهید (بدون وارد کردن شماره کارت طرف مقابل). با بررسی عمیق‌تر این موضوع از زاویه‌ای دیگر، می‌توان گفت اپلیکیشن سرویس پرداخت موبایلی «رسید»  یک ویژگی متمایز داشت که بر اساس خدمات محصولی دیگر مثل اپلیکیشن «آپ» بنا شده بود.

این در حالی است که این ویژگی که خدمات سرویس موبایلی را از طریق شماره تماس به جای شماره کارت نیز ممکن می‌ساخت، یک ویژگی تحول‌آفرین نبود، زیرا این دغدغه آنقدر برای مخاطبان امری درسرآفرین نبود که بخواهند از این ویژگی آن‌طور که انتظار می‌رفت، استفاده کنند.

شاید وقت آن رسیده از زاویه‌ای نو به شکست استارتاپ‌ها بنگریم. با ما در آکادمی واج همراه شوید.‌