طراحی سازمان چیست؟ نکاتی درباره طراحی یا Organization Design
طراحی سازمان فرآیند تصمیم‌گیری با گام‌های متعدد و انتخاب‌های زیاد است که معمولاً توسط مدیران انجام می‌شود. طراحی سازمان یکی از پیچیده‌ترین مواردی است که مدیر در سازمان بر عهده می‌گیرد. استراتژی‌های مختلف در سازمان نیازمند سازمان‌های مختلفی هستند که امکان اجرایی شدن آن استراتژی را فراهم سازند.
یکی از مدل‌های معروف برای آشنایی با طراحی سازمان، مدل ستاره‌ای است که در زیر به نمایش درآمده است:
تک تک بخش‌های مدل طراحی سازمان عبارتند از:
- استراتژی: فرمول موفقیت سازمان را بیان می‌کند. دربرگیرنده مأموریت، چشم‌انداز و اهداف بلندمدت و کوتاه مدت است. درک رهبر از عوامل خارجی (مانند رقبا، تامین‌کنندگان، مشتریان و تکنولوژی‌های نوظهور) است که با توجه به نقاط قوت و ضعف سازمان در ارتباط با این عوامل استراتژی را می‌سازد. البته استفاده از اعضا در انجام این وظیفه نکته‌ای مهم است که در پارادایم استراتژی باز مطرح می‌شود. برای مطالعه بیش‌تر در خصوص استراتژی باز به دوره «استراتژی باز» در آکادمی واج مراجعه کنید.
- قابیلت‌ها یا Capabilities: چگونگی تمایز سازمان را با رقبا تعیین می‌کند. به عبارت دیگر ترکیبی منحصر به فرد از مهارت‌ها، فرآیندها، تکنولوژی و قابلیت‌های انسانی است که باعث تمایز سازمان می‌شود.
- ساختار: شامل مواردی مانند:
- چگونگی سازماندهی
- تعیین نقش‌های کلیدی
- چگونگی مدیریت کارها
- چگونگی قدرت و اختیار در سازمان
- فرآیندها: شامل مواردی مانند:
- چگونگی اتخاد تصمیم‌ها
- چگونگی جریان کار بین نقش‌ها
- مکانیسم همکاری در سازمان
- افراد: شامل مواردی مانند:
- مهارت‌های مورد نیاز
- چگونگی توسعه استعدادها
- سیستم پاداش و تنبیه: شامل مواردی مانند:
- چگونگی شکل‌گیری رفتار مبتنی بر اهداف
- چگونگی دستیابی به پیشرفت
رهبر در یک سازمان مسئولیت طراحی و تاثیرگذاری بر ساختار، فرآیندها، پاداش و افراد را به منظور دستیابی به قابلیت‌های لازم بر عهده دارد. عملاً با شکل‌گیری این موارد قابلیت‌های سازمان تعیین می‌شود. لازم به ذکر است که فرهنگ نیز عنصری مهم در قابلیت‌هاو درنتیجه طراحی سازمان است ولی از آن‌جا که چندان در اختیار مدیر رهبر نیست و طی فرآیند همکارانه در طول زمان و با تاثیر از همه اعضا شکل می‌گیرد در مدل فوق گنجانده نشده است.
همه بخش‌های گفته شده باید به گونه‌ای طراحی شوند تا در خدمت رسیدن به استراتژی تعیین شده قرار گیرند. درنتیجه این استراتژی است که حکم می‌کند چه قابلیت‌هایی لازم است تا از آن طریق به اهداف سازمان دست یافته شود. درنتیجه واضح است که کپی ساختار شرکت دیگر بدون توجه به شرایط محیطی و اقتضای استراتژی تعیین شده کاری اشتباه است. عملاً شکست‌های سازمان در دستیابی به اهداف و استراتژی آبشخور این نکته است که طراحی سازمان به درستی انجام نشده است. این نکته نیز باید مد نظر قرار بگیرد که همواره تغییر استراتژی آسان‌تر از تغییر سازمان است. سازمان طی فرآیندی دشوار و زمان‌بر شکل می‌گیرد.
پاسخی بگذارید